کتاب نایاب  و ارزشمند ولایت دارالمرز ایران ، گیلان  اثری از هـ.ل.رابینو می‌باشد. این کتاب در سال ۱۳۵۷ خورشیدی به فارسی ترجمه و منتشر شده است.هم اکنون این کتاب ارزشمند و نایاب  را می توانید بصورت رایگان از  مکتب بوک دانلود کنید.

معرفی کتاب ولایت دارالمرز ایران ؛ گیلان

در این کتاب نویسنده ابتدا با حدود جغرافیایی گیلان و سپس وجه تسمیه این منطقه سخن را آغاز می‌کند. در ادامه به معرفی ییلاق‌ها و روستاها و نوع کشاورزی و دامداری بومیان منطقه پرداخته و پس از آن به ذکر اقلیت‌های ساکن در گیلان اعم از ترک‌ها و ارمنی‌ها و یهودی‌ها می‌پردازد. مورد بعدی که در این فصل به آن اشاره شده، یکی مذاهب و ادیان ساکنان گیلان و دیگری وضعیت آب‌و‌هوا و پوشش گیاهی و جانوری منطقه است.

فصل دوم اختصاصا به شهر رشت پرداخته شده است. محله‌ها و بازارها و کاروانسراها و خانه‌ها و پل‌ها و مساجد و امکان متبرکه، به صورت موشکافانه توضیح داده شده‌اند.

از فصل سه به بعد به همین ترتیب ما با هر یک از شهرهای استان گیلان آشنا می‌شویم. این شهرها عبارتند از: گرگانرود، اسالم، طالشدولاب، شاندرمن، ماسال، انزلی، گسکر، فومن، ماسوله، صومعه‌سرا، تولم، رودبار، شفت، موازی، لشته‌نشا، دیلمان، عمارلو، رحمت‌آباد، رانکوه و لاهیجان. این‌ها محتویات فصل‌های سه تا بیست‌و‌یک هستند.

اما فصل ۲۲ که آخرین فصل کتای نیز می‌باشد، به تاریخ گیلان پرداخته است. این فصل تمام تاریخ گیلان از دورترین دوران در دنیای باستان تا دوران میانه و پس از اسلام و معاصر را مورد بحث و بررسی و کندکاو قرار داده است.